मेरो बुझाइमा नयाँ बर्ष ।

तारा पराजुली
१ बैशाख २०७७ –बेलबारी,मोरङ । प्रचलनमा रहेको क्यालेन्डरको पहिलो दिनलाई नयाँ बर्ष आरम्भको दिन भनेर हामी बुझ्छौँ ।नेपाल लगायत विक्रम संवत् मान्ने स्थानहरुमा बैशाख १ गतेलाई नयाँ बर्ष मानिन्छ । पन्चाङ्गमा आधारित यस आधिकारिक र प्रचलित संवतका रुपमा विक्रम सम्वतलाई मानिन्छ । खास गरि सूर्य ग्रहसंग सम्बन्धित भएकाले सौर्य पात्रोको नामाकरण गरिएको यस पात्रोलाई नेपाल र भारतमा चलनमा ल्याइए पनि नेपालमा प्रचलित र आधिकारिक संवतका रुपमा लिइन्छ । वि सं राजा विक्रमादित्यले सुरु गरेपनि नेपालमा राजा चन्द्रशमशेरको कार्यकालदेखि प्रचलनमा ल्याइएको हो ।

नयाँ बर्ष मनाउने हरेक देशका आआफ्नै शैलीहरु छन् । नेपालमा भने विविध कार्यक्रमहरु आयोजना गरि सरिक हुने,बनभोज, साथीभाइ भेट्घाट इस्टमित्र भेटघाट,ससाना पार्टी उत्सव गरेर नयाँ बर्ष मनाउने परिपाटी यसबर्ष फेरिएको छ। यस पटकको नयाँबर्ष घरभित्रै मनाऔँं । हामीले बुझेका छौं कि,हुरीले सपनाहरू चुटाएर जान्छ । तर शान्त हावाको गति जति बढी भयो चङ्गा त्यति माथि उड्छ।यसबेला हामी हुरी होइन शान्त हावा बांचिरहेछौं वहिरहेछौँ । शान्ति र स्वतन्त्रता जीवनका लागि अक्सिजन हुन् । आफनै घर आंगनभित्र शान्ति आनन्द र स्वतन्त्रता महशुस गरौँ । नयाँ बर्ष साँच्चिकै नयाँ बन्नेछ ।

नेपाली नयाँ बर्षको पुर्वसन्ध्यातिर फैलिएको कोरोना सन्त्रास लकडाउनसम्म पुग्दा हाम्रा सबैजसो दिनचर्या फेरिएका छन् ।।यसबेला नेपाल लगायत विश्वका अधिकांश देशहरु आम मुद्दाहरु एकातिर थन्क्याएर बाँचौं र बचाउंको मुद्दामा एकाकार छन् ।

मुलुकका सबै शक्तिहरुलाई पछि पार्दै कोरोना भाइरस अहिले सर्वा्धिक शक्तिशाली बनेर छाइरहेको छ।जसको सबैभन्दा ठुलो शत्रुता मानव समुदायसंग देखिन्छ । यसर्थ कोरोना भाइरसको क्रुर महामारीबाट अहिले विश्व मानव वेचयन र त्रसित छ।यस त्रासलाई सावधानीमा वदलेर मानव जगतको रक्षार्थ हामी हरेक नागरिक युद्ध भूमिका युद्दकर्मीका रुपमा तैनाथ छौं । हामीलाई शङ्का र त्रासले उकुसमुकुस बनाए पनि हतास भइहाल्नु पर्ने अवस्था छैन। सभ्यताको विकाससंगै अनेकौं उथलपुथल र संकटका कालखण्डहरु हामीले जितेका छौ।यस पटक पनि हामी जित्नकै लागि सम्पूर्ण शक्ति र स्रोतसंगै बुद्दिमतापूर्वक परिचालित छौं । पक्कै पनि हाम्रो बुद्दिमता पराजित हुनेछैन ।

यसबेला सरकारले अघि सारेको लकडाउनको परिपालना र निरन्तरको होमक्वारेन्टाइन नीति नै कोरोना विरुद्धको संजिवनी अर्थात् अचुक औषधी हो भन्ने बुझेर पनि आम गतिशीलतालाई हामीले ब्रेक लगाएका छौं । लकडाउनलाई मर्या्दित बनाउन हाम्रा आचरण व्यवहारहरुमा परिवर्तन गरेका छौं । स्वतन्त्र पन्छी झैं उडिरहने हामी लामो समय घरभित्रै बस्नुपर्दा अलि भिन्न महशुस हुनु स्वभाविक हो।मौलिक रहनसहन रितिरिवाज धार्मिक सांस्कृतिक लगायत अत्यावश्यक काम बाहेक विविध क्रियाकलापहरु हामीले थाँती राखेका छौ । कोरोना कहर पार गर्दै हाम्रो सामु नयाँ बर्ष प्रवेश गर्दैछ । हर्सोल्लाससहित नयाँ बर्षलाई स्वागत गर्दै आआफ्नै शैलीमा उल्लासमय गतिविधि गर्ने हाम्रो जुन पद्धति थियो यस पटक अलि भिन्न बन्ने छ । पहिलो कुरा हामी बाचौं । हामी बाचें थुप्रै नयाँ बर्षहरु सुन्दर अवसर बनेर बर्षेनी आउने छन् कामना गरौं ।

यतिबेला अलिकति समय गहन चिन्तन गर्न थोरै फुर्सद निकालौँ, अनि केहीपटक जिन्दगीलाई दोहिर्याएर तेहेर्याएर राम्रोसँग पढौँ । हामीले आफ्नो जिवनकालमा थुप्रै नयाँ बर्षहरु कटाएका छौँ । यस अन्तरालमा नयाँ लागेका कैयौं याम हामीले हेर्दाहेर्दै पुरानो मात्र होइन थोत्रो बनाएका छौ । वर्षको सुरुवात नयाँ र असल काम गरेर सुरु गरे सिङ्गो साल सफल हुन्छ भन्ने मान्यताभित्र हुर्किएका हामी कुनै न कुनै नयाँ क्रियाकलाप विनाको नया बर्ष खल्लो र नमज्जा लाग्नु अस्वभाविक होइन ।
इतिहासमै हामी समयको रौद्र रुप भोगिरहेछौं।जहाँ जुन अवस्थामा भएपनि यो बर्षको नयाँ दिनको सुरुवात हामी भिन्न ढंगले गरौं । विगतमा गरेका राम्रा कामहरु स्मरण गर्दै प्राप्त भएको आनन्द महशुस गर्दा मात्र पनि अलिकति उर्जा बढ्छ । अब फेरि त्यो भन्दा परिस्कृत शैलीको खोजी र प्रण गरौं । जानेर या नजानेर गरेका गल्तीहरुलाई याचना गरौँ।सकेसम्म फेरि जानेर गल्ती नगर्ने अठोट गरौं । खुशी हुने बाहनामा हामीले आजसम्म यी काम छुटाइरहेका छौँ भने यो समयले परिपूर्ति गर्न सहयोग गर्नेछ ।

केही झोक्का स्वास र तागतको इन्धनले उडिरहेको जीवनको रकेट उपयुक्त समय र ठाउँमा ल्याण्ड होउन्जेल आत्मबलले पनि थप गति र उत्प्रेरणा दिइरहन्छ ।
यतिबेला धेरैजसो घरबाहिर काम गर्ने पुरुष दाजुभाइहरुलाई घरभित्र बस्न निकै कठिन भएको छ । अधिकांश महिलाहरुले भने कामकाजी र आत्मनिर्भर भएपनि घर, पेशा,अफिसको समय र कामको राम्ररी व्यालेन्स मिलाएकै हुंदा त्यति धेरै अफ्ट्यारो छैन । घर र जागिर धान्न आफैले प्रतिपादन गरेका मानकहरुले काम गरिरहेकै छन् । कार्यलयको काम सकिनासाथ साथीभाइ भेट्घाट,मिनिपर्टी जस्ता सहभागितामा समय विताउने केही पुरुष दाजुभाइहरुको दैनिकी मज्जाले बदलिएका छन्।यसले परिवार्संग बस्ने,आपसमा सरसहयोगी भावनाको विकास गर्ने,पारिवारिक प्रेम सद्भावलाई बलियो बनाउने अवसर त प्रदान गरेकै छ । यो निरन्तरताले पनि नयाँ बर्षमा पक्कै नयाँपन दिनेछ ।

यो पटकको नयाँ बर्ष घरभित्रै खुशीहरु खोजौं । फोन सामाजिक संजालको माध्यमबाट साथीभाइ आफन्तहरुसंग सुभकामना आदानप्रदान गरौं । सम्भावित उत्पादनशील र सिर्जनात्मक कर्य गरौं । हांसीखुशी परिवारसंग समय विताऔं । परिवारमा ससाना कामहरु मिलेर गर्दै जे छ बाडीचुंडी खाउँ । समुदायमा हामीजस्तै अन्य नागरिक भोकै भए सकेको सहयोग गर्दै सम्बन्धित निकायमा खवर गरौं । सुख दुख साटासाट गरौं । यी क्रियाकलाप हाम्रा लागि झन नयाँ र सिर्जनात्मक हुने छन् । हाम्रा घरभित्र पनि अनेकौं नवीन लयहरु छन् । हृदयलाई शीतल बनाउने सुन्दर संगीतहरु छन् । महशुस गर्न सके हामीभित्रै इन्द्रेणी रङ्गहरु छन् ।

अहिलेसम्म पनि हामीले नदेखेका कहिल्यै अनुभव नगरेका अनेकन खुशीहरु लुकिबसेका छन् । घरभित्र यिनलाई खोजौं,अर्को कुरा हाम्रा साझा समझदारीहरुले विगतमा सम्पादन हुन बाँकी सम्बन्धका परिच्छेदहरु सम्पादन गर्ने समय अनि बेमेल र असमझदारीहरु करेक्सन गर्ने अवसर पनि हो । यो अवस्थामा घरमा पारिवारिक दायित्व नबुझ्नु मन विचारहरु बाझ्नु,,मानव स्वास्थ्यको लागि हानिकारक हो।अहिले हामीलाई प्रेम,सहयोग सद्भाव र विश्वासबाट प्राप्त शक्ति र उर्जाको आवश्यक छ । यही उर्जाको माध्यमबाट हाम्रो रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति बढाउनु छ । अहिले हामीलाई पर्याप्त आत्मबलको खांचो छ । आत्मबलले पनि इम्युनिटी पावर वृद्धि गर्छ । विज्ञान जगतले नै विश्वास र पुष्टि नै गरेको छ कि,हामीभित्रको सन्तुष्टि र खुशीले रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति बढाउँछ ।

हर्बटले भनेका छन् (स्वतन्त्रता भनेको एउटा खुल्ला झ्याल हो,जहाँबाट आएको सूर्यको प्रकाशले मानिसको आत्मा र मर्यादालाई जीवित बनाइरहन्छ । वास्तवमा आत्मा र मर्यादा जीवित हुनु भनेको व्यक्ति पूर्ण हुनु हो । यो पूर्णताले जीवन सिर्जनशील बनोस् । यो समय सामाजिक सांस्कृतिक क्षेत्रमा अग्रसर भइ काम गर्ने नयाँ जांगर उत्साह र प्रेरणा मिलोस् नयाँ बर्षको शुभकामना ।

(लेखक ः बेलबारी नगरपालिकाकी उपमेयर हुन् )